سومین نشست تخصصی راهبر مهندسان ساختمان با موضوع مجری ذیصلاح با حضور اعضای راهبر مهندسان ساختمان، اعضای نظام مهندسی ساختمان استانهای تهران، قزوین، گلستان و البرز و تعدادی از دانشجویان رشته های مهندسی مرتبط با صنعت ساختمان با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و حمایتهای مادی و معنوی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز، مرکز اطلاعات راه، مسکن و شهرسازی، کانون صنفی مهندسان ساختمان کرج، موسسه سازه 808، پایگاه خبری و تحلیلی بنا نیوز، پایگاه خبری و تحلیلی صدای مهندس و موسسه تحقیق و توسعه خانه عمران در سالن کنفرانس علامه طباطبایی دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات دانشگاه برگزار شد. قابل ذکر است که همزمان با برگزاری نشست، پخش زنده آن توسط سازه 808 پوشش داده شد.
بر اساس فراخوان ارسال مقالات، به دبیرخانه سومین نشست راهبر مهندسان ساختمان با موضوع مجری ذیصلاح، مقالات و یادداشتهایی دریافت و بعد از بررسی در کارگروه ارزشیابی و محتوی، در نهایت شش مقاله جهت ارائه و سخنرانی در نشست مصوب گردید. با توجه به نوع کاربرد مقالات پذیرش شده، مقالات در دو پنل مجزا با موضوعات نقش مجریان ذیصلاح در کیفیت اجرای ساختمان و اقدامات سازمان نظام مهندسی ساختمان و سایر نهادهای مرتبط در خصوص اجرای قانون مجریان ذیصلاح به همراه تخصیص زمان جهت پرسش و پاسخ برای هر موضوع ارائه گردیدند.
خیر مقدم
در ابتدای نشست آقای مهندس سیامک الهیفر عضو کارگروه برنامهریزی افزایش ظرفیت اشتغال سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران ضمن خیر مقدم به میهمانان و به فال نیک گرفتن تقارن نشست سوم با نزول رحمت الهی و بارش باران در شهر تهران ضمن اشاره به بحران آب و انرژی در کشور پیشنهاد موضوع صرفه جویی در مصرف انرژی و منابع طبیعی به عنوان یکی از موضوعاتی که راهبر مهندسان ساختمان باید به آن بپردازد را مطرح و در ادامه با اشاره به حدیث حضرت علی (ع) که می فرمایند “همانا دست خدا همراه جماعت است” به معرفی راهبر مهندسان ساختمان و اهداف و نقشه راه و چشم انداز ترسیم شده برای آن پرداخت و گفت: راهبر مهندسان ساختمان مصداقی از یک فعالیت اجتماعی است که با گذر از مرحله شروع، درحال پیمودن مسیرهای پرچالش و مهیج به منظور رشد و پویایی خود میباشد. وی همچنین گفت راهبر مهندسان ساختمان جهت قوام بخشی به راهبری تحقیق، تجربه و خرد جمعی در تصمیمسازی ها در عرصه ساخت و ساز کشور توسط عده ای از دانش آموختگان و فعالان این عرصه با شناختی که از نقاط ضعف و کاستی های آن به دست آورده اند شکل گرفته است.
مهندس الهیفر ضمن اشاره به مردم نهاد بودن راهبر مهندسان ساختمان و پاسداری از سیاسی و جناحی شدن آن گفت: تفکر مردم در رسیدن به هدف، داشتن قدرت است، غافل از اینکه صندلیهای قدرت بسیار محدود هستند ولی زمینههای خدمترسانی به جامعه و مردم بسیار گسترده است. مسئول امور محتوی و ارزشیابی راهبر مهندسان ساختمان در ادامه به وضعیت نامناسب و غیر قابل دفاع ساخت و ساز در کشور اشاره نموده و با ذکر عناوین سلسله نشستهای قبلی با موضوعات اصلاح ساختار سازمانهای نظام مهندسی ساختمان و نوسازی بافتهای فرسوده، گفتند: از آنجا که راهبر مهندسان ساختمان، فضای گفتمان علمی و مهندسی را تحقق بخشیده، در آینده ای نه چندان دور بر این باور است که با عزم جزم اعضای جامعه مشاوران خود بتواند قطب علمی و عملی مهندسی، مهندسان ساختمان قرار گیرد و به عنوان یک مرجع قابل اطمینان و قابل اتکا برای مسئولین و متخصصین جهت استعلام روشها و راه های ورود به عرصه های جدید، مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
پنل اول
در پنل اول که اختصاص به نقش مجریان ذیصلاح در کیفیت اجرای ساختمان داشت به ترتیب آقایان دکتر مهدی روانشادنیا، آقای دکتر علیرضا نهالی و آقای مهندس موسی کلهری به سخنرانی پرداختند.
آقای دکتر روانشادنیا؛ عضو هیئت علمی و مدیر گروه های عمران – مدیریت ساخت، راه و ترابری و حمل و نقل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، اولین مقاله با موضوع صلاحیت مجریان ذیصلاح، در شروع سخنرانی آمارهای تامل برانگیز از ایران و سایر کشورهای جهان مطرح و بیان کردند که در صنعتی فعالیت میکنیم که املاک و مستغلات، 88 درصد ثروت خانوادههای ایرانی را تشکیل میدهد و عمده سرمایهگذاری مردم در ایران در صنعت ساختمان و ساخت و ساز صورت میگیرد. به گفته وی، بطور میانگین 35 درصد هزینه خانوادهها صرف سکونت میشود که متأسفانه در تهران این رقم بالای 50 درصد است. وی با اشاره به اینکه متوسط حوادث صنعت ساختمان در دنیا 17 درصد است و این آمار طی چندین سال گذشته بین 41 تا 51 درصد کل حوادث ناشی از کار را در ایران تشکیل داده و همچنین عمر ساختمان ها در اکثر کشورهای دنیا 100 سال و در ایران زیر 30 سال است، عنوان کردند که خروجی صنعت ساختمان با سرمایهگذاریهای کلانی که در این حوزه صورت می گیرد به هیچ عنوان مناسب نمی باشد.
وی با اشاره به 15 مورد شرح وظایف سنگین مجری ذیصلاح در مبحث دوم گفتند: مجری نماینده فنی صاحب کار در اجرای ساختمان بوده و پاسخگوی تمامی مراحل اجرای کار به ناظر یا ناظران و دیگر مراجع کنترل ساختمان می باشد و متأسفانه عدم رعایت این موارد و ساخت و ساز توسط افراد بدون صلاحیت، باعث ایجاد نوعی عدم اعتماد به مجریان شده است. وی در ادامه با طرح این سئوالات که آیا مبحث دوم مقررات ملی در زمینه مجری ذیصلاح یک ضابطه مناسب است؟ آیا سایر ضوابط ما کافیست؟ و آیا محیط اجرای کارهای ساختمانی یک محیط مبتنی بر اخلاق حرفه ای است؟؛ سلسله مراتب موفقیت در یک جامعه اخلاقی را مسئولیت پذیری، راستگویی، اعتماد دو جانبه محیط به مهندس و مهندس به محیط، بیان نمودند. وی با اشاره به اینکه قانون نظام مهندسی ایران سال 74 و مقررات ملی ساختمان (مبحث دوم) در سال 84 تدوین شده اند و مدت زمان زیادی از تدوین آنها می گذرد، تصریح کرد که باید قوانین موجود در این زمینه مورد بازبینی قرار گیرد و ضمانتی برای اجرایی کردن آنها ایجاد شود.
نقش مجری ذیصلاح در اجرای سازه های فولادی کارخانه ای دومین مقاله ای بود که در این نشست و از سوی آقای دکتر علیرضا نهالی استاد دانشگاه، کارشناس رسمی دادگستری و مدیرعامل شرکت سازه صنعت نهالی مطرح شد. ایشان عنوان نمودند که امروزه مدیریت اجرایی پروژه، از سازههای فلزی تولید شده در کارخانه، بدلیل کیفیت بالای ساخت و کاهش زمان اجرا، استفاده نموده و مورد توجه بسیار میباشد و در مقابل نیز برخی از سازندگان جهت کاهش هزینه، به نادرست و با سوء استفاده از خلاء موجود در سیستم یکپارچه فنی و مدیریتی، در محل پروژه و با روشی غیرفنی و سنتی، اقدام به ساخت سازههای فلزی مینمایند. ایشان با برشمردن مزایای اسکلتهای فولادی کارخانهای و مراحل ساخت و نصب در مقایسه با اسکلتهای ساخته شده در کارگاه، ضمن تاکید بر لزوم حضور مجری ذیصلاح در هنگام نصب اسکلت و مشکلات حقوقی احتمالی برای ایشان در صورت عدم توجه به جزئیات لازم در ساخت اسکلت، به بند 10-4-4-1 مبحث 10 مقررات ملی ساختمان مبنی ممنوع بودن ساخت اسکلت فولادی در کارگاه و اینکه برش، مونتاژ، جوشکاری و متصل کردن قطعات به یکدیگر باید در کارخانه سرپوشیده و مجهز ساخت اسکلت فلزی توسط استادکاران و کارگران ماهر و زیر نظر متخصص فن انجام گردد، اشاره نمودند. ایشان در پایان سخنرانی ضمن اشاره به این موضوع که 75 درصد حوادث با منشاء خطای انسانی میباشند تاکید نمودند که وظیفه ما حفظ جان و سرمایه کارگران و حفظ با ارزشترین منابع شرکت (منابع انسانی-تجهیزات) میباشد.
سومین مقاله با عنوان ضرورت کنترل کیفیت و موارد مهم سفارش، تولید، حمل و تحویل بتن را آقای مهندس موسی کلهری عضو هیئت مدیره و دبیر انجمن بتن ایران و عضو کمیسیون فنی تدوین استانداردهای ملی ISIRI و بینالمللی ISO ارائه دادند. ایشان ضمن اشاره به اهمیت استفاده از مصالح استاندارد و با کیفیت و اشاره به اینکه در اغلب نقاط کشور و علی الخصوص تهران شاهد اجرای ستونهای ساختمانهای بتنی به صورت دستی و با بیل هستیم بر اهمیت و نقش مجری ذیصلاح در تغییر این روند تاکید فراوان نمودند. همچنین بر لزوم جایگزین نمودن روش سفارش بتن بر مبنای مقاومت به جای استفده از معیار عیار سیمان تاکید و از استان اصفهان به عنوان استان پیشرو در این مورد یاد نمودند. از نکات مهمی که ایشان بر آن تاکید کردند موضوع اسلامپ بتن و طراحی هایی بود که مطلقا امکان بتنریزی با اسلامپ پائین در آنها میسر نبوده و لذا در حین اجرا به بتن آب اضافه می گردد و ضمن حرام خواندن این موضوع تاکید کردند که هر چه قدر هم که بتن با کیفیت باشد موضوع ریختن آن در محل امری کاملاً تخصصی بوده و باید با حضور مجری ذیصلاح صورت پذیرد.
در ادامه نشست پنل پرسش و پاسخ اول با حضور آقایان دکتر مهدی روانشادنیا، دکتر علیرضا نهالی و مهندس موسی کلهری برگزار و به سوالات کارشناسان حاضر در جلسه پاسخ دادند.
پنل دوم
سخنران اول این پنل آقای مهندس سید پرویز حسینی عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قزوین، موضوع مجریان ذیصلاح و چالشهای پیش رو را با بررسی عملکرد دستگاههای دولتی در اجرای شیوه نامه ماده 33 را ارائه نمودند. ایشان در ابتدای سخنرانی گفتند: پس از گذشت سالها از ابلاغ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و آئین نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی وکنترل ساختمان، امروزه شاهد هستیم که در حوزه مجریان ذیصلاح یا سازندگان مسکن و ساختمان تغییر محسوسی صورت نگرفته و همچنان افراد و اشخاص بدون داشتن تخصص و تجارب درخور و موثر بر صنعت ساختمان چنبره زده و مشغول ساختن ساختمان های بدون کیفیت در حجم بالا می باشند. در ادامه ایشان با برشمردن و بررسی نقش وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان، وزارت کشور، شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه، سازمان ملی استاندارد، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عملکرد هریک را مورد نقد قرار دادند. مهندس حسینی در جمع بندی بحث گفتند که مجریان ذیصلاح برای انجام کامل وظایف و رسالت خود بایستی مطابق قانون دستگاهها و نهادهای ذیربط را در کنار خود داشته باشند و تاکید کردند که استفاده از مصالح استاندارد، نیروی کار ماهر و آموزش دیده، پذیرش و حمایتهای قانونی مراکز و ادارات تاثیرگذار و مسئول؛ برای احداث ساختمانی مطلوب، ایمن و مقاوم بخش عمدهای از ظرفیتهای قانونی میباشد که مهیا نمودن این شرایط و امکانات به تنهایی توسط مجریان و نظامات مهندسی ساختمان میسر نیست.
آقای مهندس سید مهدی زرگر عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی عمران و دبیر کارگروه اجرا آن گروه در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، به عنوان سخنران بعدی به بررسی وضعیت اجرا در استان تهران و عوامل موثر بر آن پرداخته و گفتند: در حال حاضر شاهد حضور مجری ذیصلاح در کمتر از 5 درصد از ساخت و سازهای استان تهران میباشیم. ایشان عوامل و موانع بازدارنده در حوزه سرمایه گذار، جهت اجرایی شدن صحیح مجری ذیصلاح را مواردی نظیر سودجویی و منفعت طلبی حاصل از عدم اجرای صحیح و فنی مهندسی کار و حذف ناظر و مجری جهت رسیدن به این منظور، عدم مواجهه سرمایه گذار با مجریان واقعی دارای دانش و تجربه مهندسی و اجرایی که منافع مادی را تامین می کند، سلب اعتماد سرمایهگذار نسبت به دانش مهندسی چه در زمینه اجرا و چه در زمینه های طراحی و نظارت به دلیل عملکردهای نامناسب قبلی و عدم الزام سرمایه گذار در بکارگیری مجری واقعی با استفاده از ابزارهایی چون بازرسی و نظارت و مشروط کردن صدور پایان کار- سند و … توسط دستگاههای ذیربط نام بردند. همچنین ایشان از آموزش به عنوان مهمترین عامل و اقدام موثر در سازمان نظام مهندسی در اجرایی شدن صحیح مهندس مجری ذیصلاح نام برده و ضمن اشاره به سرفصلهای آموزشی لازم در این حوزه به نحوه هدایت مجریان پایه 2 و 3 توسط مجریان ارشد و استقلال مجریان پایه 1 در کار و استفاده از مهندسین تازه فارغ التحصیل در اجرای ساختمانها اشاره نمودند. در ادامه با اشاره به 3 تیپ قرارداد موجود در مبحث دوم و نامناسب بودن نوع نگارش قراردادها تاکید کردند که تیپهای قرارداد صحیح و ارائه مشاورههای متناسب با حجم پروژهها به مالکین و مجریان باعث جلوگیری از بروز اختلافات و یا تبدیل مجریان ذیصلاح واقعی به مجریان صوری میشود. آقای مهندس زرگر به تجارب موفق سایر استانها اشاره نموده ثبات مدیریتی را عامل این موفقیتها دانستند.
سخنران سوم این پنل آقای مهندس حامد خانجانی، عضو کارگروه نظارت گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران مقاله ای با عنوان نقش مجریان ذیصلاح در فرآیند ساخت و بهره برداری ساختمانها ارائه دادند. ایشان با اشاره به مسئله مهم کیفیت پائین ساخت و سازهای شهری و تاکید بر تعمیر و نگهداری و هدر رفت سرمایههای اجتماعی و منابع ملی، هدف را استاندارد سازی ساختمانها عنوان نموده و ابزارها را فرهنگسازی عمومی و اجرای تمام موارد و الزامات قانونی دانستند و گفتند اهم الزامات قانونی بر اساس مقرارت ملی ساختمان شامل طراحی ساختمان توسط دفاتر مهندسی ذیصلاح، اجرای ساختمان توسط مجریان ذیصلاح، نظارت بر اجرا توسط ناظران ذیصلاح، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان و مراقبت و نگهداری از ساختمان میباشند. در ادامه ایشان با بیان اینکه چطور مردم غذای شور یک آشپز ناشی را نمیخورند! ولی تمام سرمایه مالی و جانی خود را صرف زندگی در خانههای بیکیفیت میکنند؟ تصاویری از تخریب ساختمانها و تلفات انسانی زلزله های گذشته ارائه دادند و در بخش انتهایی سخنرانی تاکید کردند که تامین کیفیت ساختمان، صدور شناسنامه فنی ملکی ساختمان، فرآیند مراقبت و نگهداری ساختمان و افزایش عمر ساختمان بدون حضور موثر مجریان ذیصلاح امکان پذیر نیست.
در ادامه در پنل پرسش و پاسخ دوم، آقایان مهندس سید پرویز حسینی، مهندس سید مهدی زرگر، مهندس حامد خانجانی و مهندس حسن کاظمی عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی تهران پاسخگوی سوالات کارشناس حاضر در خصوص مباحث طرح شده در این پنل بودند.