سومین نشست تخصصی راهبر مهندسان ساختمان با موضوع مجری ذیصلاح با حضور اعضای راهبر مهندسان ساختمان، اعضاي نظام مهندسي ساختمان استانهای تهران، قزوين، گلستان و البرز و تعدادی از دانشجویان رشته های مهندسی مرتبط با صنعت ساختمان با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و حمايتهاي مادي و معنوي سازمان نظام مهندسي ساختمان استان البرز، مركز اطلاعات راه، مسكن و شهرسازي، كانون صنفي مهندسان ساختمان كرج، موسسه سازه 808، پايگاه خبري و تحليلي بنا نيوز، پايگاه خبري و تحليلي صداي مهندس و موسسه تحقيق و توسعه خانه عمران در سالن کنفرانس علامه طباطبایی دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات دانشگاه برگزار شد. قابل ذكر است که همزمان با برگزاري نشست، پخش زنده آن توسط سازه 808 پوشش داده شد.
بر اساس فراخوان ارسال مقالات، به دبيرخانه سومین نشست راهبر مهندسان ساختمان با موضوع مجری ذیصلاح، مقالات و یادداشتهایی دریافت و بعد از بررسي در كارگروه ارزشيابي و محتوي، در نهايت شش مقاله جهت ارائه و سخنراني در نشست مصوب گرديد. با توجه به نوع کاربرد مقالات پذیرش شده، مقالات در دو پنل مجزا با موضوعات نقش مجریان ذیصلاح در کیفیت اجرای ساختمان و اقدامات سازمان نظام مهندسی ساختمان و سایر نهادهای مرتبط در خصوص اجرای قانون مجریان ذیصلاح به همراه تخصیص زمان جهت پرسش و پاسخ برای هر موضوع ارائه گردیدند.
خیر مقدم
در ابتداي نشست آقاي مهندس سيامك الهیفر عضو کارگروه برنامهریزی افزایش ظرفیت اشتغال سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران ضمن خير مقدم به ميهمانان و به فال نیک گرفتن تقارن نشست سوم با نزول رحمت الهی و بارش باران در شهر تهران ضمن اشاره به بحران آب و انرژی در کشور پیشنهاد موضوع صرفه جویی در مصرف انرژی و منابع طبیعی به عنوان یکی از موضوعاتی که راهبر مهندسان ساختمان باید به آن بپردازد را مطرح و در ادامه با اشاره به حدیث حضرت علی (ع) که می فرمایند "همانا دست خدا همراه جماعت است" به معرفي راهبر مهندسان ساختمان و اهداف و نقشه راه و چشم انداز ترسیم شده برای آن پرداخت و گفت: راهبر مهندسان ساختمان مصداقی از یک فعالیت اجتماعی است که با گذر از مرحله شروع، درحال پیمودن مسیرهای پرچالش و مهیج به منظور رشد و پویایی خود میباشد. وي همچنين گفت راهبر مهندسان ساختمان جهت قوام بخشی به راهبری تحقیق، تجربه و خرد جمعی در تصمیمسازی ها در عرصه ساخت و ساز کشور توسط عده ای از دانش آموختگان و فعالان این عرصه با شناختی که از نقاط ضعف و کاستی های آن به دست آورده اند شكل گرفته است.
مهندس الهیفر ضمن اشاره به مردم نهاد بودن راهبر مهندسان ساختمان و پاسداری از سیاسی و جناحی شدن آن گفت: تفکر مردم در رسیدن به هدف، داشتن قدرت است، غافل از اینکه صندلیهای قدرت بسیار محدود هستند ولی زمینههای خدمترسانی به جامعه و مردم بسیار گسترده است. مسئول امور محتوی و ارزشیابی راهبر مهندسان ساختمان در ادامه به وضعیت نامناسب و غیر قابل دفاع ساخت و ساز در کشور اشاره نموده و با ذکر عناوین سلسله نشستهای قبلی با موضوعات اصلاح ساختار سازمانهای نظام مهندسی ساختمان و نوسازی بافتهای فرسوده، گفتند: از آنجا که راهبر مهندسان ساختمان، فضای گفتمان علمی و مهندسی را تحقق بخشیده، در آینده ای نه چندان دور بر این باور است که با عزم جزم اعضای جامعه مشاوران خود بتواند قطب علمی و عملی مهندسی، مهندسان ساختمان قرار گیرد و به عنوان یک مرجع قابل اطمینان و قابل اتکا برای مسئولین و متخصصین جهت استعلام روشها و راه های ورود به عرصه های جدید، مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
پنل اول
در پنل اول که اختصاص به نقش مجریان ذیصلاح در کیفیت اجرای ساختمان داشت به ترتیب آقایان دکتر مهدی روانشادنیا، آقای دکتر علیرضا نهالی و آقای مهندس موسی کلهری به سخنرانی پرداختند.
آقاي دکتر روانشادنیا؛ عضو هیئت علمی و مدیر گروه های عمران - مدیریت ساخت، راه و ترابری و حمل و نقل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، اولین مقاله با موضوع صلاحیت مجریان ذیصلاح، در شروع سخنرانی آمارهای تامل برانگیز از ایران و سایر کشورهای جهان مطرح و بیان کردند که در صنعتی فعالیت میکنیم که املاک و مستغلات، 88 درصد ثروت خانوادههای ایرانی را تشکیل میدهد و عمده سرمایهگذاری مردم در ایران در صنعت ساختمان و ساخت و ساز صورت میگیرد. به گفته وی، بطور میانگین 35 درصد هزینه خانوادهها صرف سکونت میشود که متأسفانه در تهران این رقم بالای 50 درصد است. وی با اشاره به اینکه متوسط حوادث صنعت ساختمان در دنیا 17 درصد است و این آمار طی چندین سال گذشته بین 41 تا 51 درصد کل حوادث ناشی از کار را در ایران تشکیل داده و همچنین عمر ساختمان ها در اکثر کشورهای دنیا 100 سال و در ایران زیر 30 سال است، عنوان کردند که خروجی صنعت ساختمان با سرمایهگذاریهای کلانی که در این حوزه صورت می گیرد به هیچ عنوان مناسب نمی باشد.
وی با اشاره به 15 مورد شرح وظایف سنگین مجری ذیصلاح در مبحث دوم گفتند: مجري نماينده فني صاحب كار در اجراي ساختمان بوده و پاسخگوي تمامي مراحل اجراي كار به ناظر يا ناظران و ديگر مراجع كنترل ساختمان مي باشد و متأسفانه عدم رعایت این موارد و ساخت و ساز توسط افراد بدون صلاحیت، باعث ایجاد نوعی عدم اعتماد به مجریان شده است. وی در ادامه با طرح این سئوالات که آیا مبحث دوم مقررات ملی در زمینه مجری ذیصلاح یک ضابطه مناسب است؟ آیا سایر ضوابط ما کافیست؟ و آیا محیط اجرای کارهای ساختمانی یک محیط مبتنی بر اخلاق حرفه ای است؟؛ سلسله مراتب موفقیت در یک جامعه اخلاقی را مسئولیت پذیری، راستگویی، اعتماد دو جانبه محیط به مهندس و مهندس به محیط، بیان نمودند. وی با اشاره به اینکه قانون نظام مهندسی ایران سال 74 و مقررات ملی ساختمان (مبحث دوم) در سال 84 تدوین شده اند و مدت زمان زیادی از تدوین آنها می گذرد، تصریح کرد که باید قوانین موجود در این زمینه مورد بازبینی قرار گیرد و ضمانتی برای اجرایی کردن آنها ایجاد شود.
نقش مجری ذیصلاح در اجرای سازه های فولادی کارخانه ای دومین مقاله ای بود که در این نشست و از سوی آقاي دکتر عليرضا نهالي استاد دانشگاه، كارشناس رسمي دادگستري و مديرعامل شرکت سازه صنعت نهالی مطرح شد. ايشان عنوان نمودند كه امروزه مدیریت اجرایی پروژه، از سازههای فلزی تولید شده در کارخانه، بدلیل کیفیت بالای ساخت و کاهش زمان اجرا، استفاده نموده و مورد توجه بسیار میباشد و در مقابل نیز برخی از سازندگان جهت کاهش هزینه، به نادرست و با سوء استفاده از خلاء موجود در سیستم یکپارچه فنی و مدیریتی، در محل پروژه و با روشی غیرفنی و سنتی، اقدام به ساخت سازههای فلزی مینمایند. ايشان با برشمردن مزاياي اسكلتهاي فولادي كارخانهاي و مراحل ساخت و نصب در مقايسه با اسكلتهاي ساخته شده در كارگاه، ضمن تاكيد بر لزوم حضور مجري ذيصلاح در هنگام نصب اسكلت و مشكلات حقوقي احتمالي براي ايشان در صورت عدم توجه به جزئيات لازم در ساخت اسكلت، به بند 10-4-4-1 مبحث 10 مقررات ملي ساختمان مبني ممنوع بودن ساخت اسكلت فولادي در كارگاه و اينكه برش، مونتاژ، جوشکاری و متصل کردن قطعات به یکدیگر باید در کارخانه سرپوشیده و مجهز ساخت اسکلت فلزی توسط استادکاران و کارگران ماهر و زیر نظر متخصص فن انجام گردد، اشاره نمودند. ايشان در پايان سخنراني ضمن اشاره به اين موضوع كه 75 درصد حوادث با منشاء خطای انسانی میباشند تاكيد نمودند كه وظیفه ما حفظ جان و سرمایه کارگران و حفظ با ارزشترین منابع شرکت (منابع انسانی-تجهیزات) میباشد.
سومین مقاله با عنوان ضرورت کنترل کیفیت و موارد مهم سفارش، تولید، حمل و تحویل بتن را آقاي مهندس موسي كلهري عضو هيئت مديره و دبير انجمن بتن ايران و عضو کمیسیون فنی تدوین استانداردهای ملی ISIRI و بینالمللی ISO ارائه دادند. ايشان ضمن اشاره به اهميت استفاده از مصالح استاندارد و با كيفيت و اشاره به اينكه در اغلب نقاط كشور و علي الخصوص تهران شاهد اجراي ستونهاي ساختمانهاي بتني به صورت دستي و با بيل هستيم بر اهميت و نقش مجري ذيصلاح در تغيير اين روند تاكيد فراوان نمودند. همچنين بر لزوم جايگزين نمودن روش سفارش بتن بر مبناي مقاومت به جاي استفده از معيار عيار سيمان تاكيد و از استان اصفهان به عنوان استان پيشرو در اين مورد ياد نمودند. از نكات مهمي كه ايشان بر آن تاكيد كردند موضوع اسلامپ بتن و طراحي هايي بود كه مطلقا امكان بتنريزي با اسلامپ پائين در آنها ميسر نبوده و لذا در حين اجرا به بتن آب اضافه مي گردد و ضمن حرام خواندن اين موضوع تاكيد كردند كه هر چه قدر هم كه بتن با كيفيت باشد موضوع ريختن آن در محل امري كاملاً تخصصي بوده و بايد با حضور مجري ذيصلاح صورت پذيرد.
در ادامه نشست پنل پرسش و پاسخ اول با حضور آقايان دكتر مهدي روانشادنيا، دکتر عليرضا نهالي و مهندس موسي كلهري برگزار و به سوالات کارشناسان حاضر در جلسه پاسخ دادند.
پنل دوم
سخنران اول اين پنل آقاي مهندس سید پرویز حسینی عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قزوین، موضوع مجریان ذیصلاح و چالشهای پیش رو را با بررسی عملکرد دستگاههای دولتی در اجرای شیوه نامه ماده 33 را ارائه نمودند. ايشان در ابتداي سخنراني گفتند: پس از گذشت سالها از ابلاغ مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و آئین نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی وکنترل ساختمان، امروزه شاهد هستیم که در حوزه مجریان ذیصلاح یا سازندگان مسکن و ساختمان تغییر محسوسی صورت نگرفته و همچنان افراد و اشخاص بدون داشتن تخصص و تجارب درخور و موثر بر صنعت ساختمان چنبره زده و مشغول ساختن ساختمان های بدون کیفیت در حجم بالا می باشند. در ادامه ايشان با برشمردن و بررسي نقش وزارت راه و شهرسازی، سازمان نظام مهندسی ساختمان، وزارت کشور، شهرداریها و سایر مراجع صدور پروانه، سازمان ملی استاندارد، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عملکرد هريك را مورد نقد قرار دادند. مهندس حسيني در جمع بندي بحث گفتند كه مجریان ذیصلاح برای انجام كامل وظایف و رسالت خود بایستی مطابق قانون دستگاهها و نهادهای ذیربط را در کنار خود داشته باشند و تاكيد كردند كه استفاده از مصالح استاندارد، نیروی کار ماهر و آموزش دیده، پذیرش و حمایتهای قانونی مراکز و ادارات تاثیرگذار و مسئول؛ برای احداث ساختمانی مطلوب، ایمن و مقاوم بخش عمدهای از ظرفیتهای قانونی میباشد که مهیا نمودن این شرایط و امکانات به تنهایی توسط مجریان و نظامات مهندسی ساختمان میسر نیست.
آقاي مهندس سید مهدی زرگر عضو هیئت رئیسه گروه تخصصی عمران و دبير كارگروه اجرا آن گروه در سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، به عنوان سخنران بعدي به بررسی وضعیت اجرا در استان تهران و عوامل موثر بر آن پرداخته و گفتند: در حال حاضر شاهد حضور مجری ذیصلاح در كمتر از 5 درصد از ساخت و سازهای استان تهران ميباشيم. ايشان عوامل و موانع بازدارنده در حوزه سرمایه گذار، جهت اجرایی شدن صحیح مجری ذیصلاح را مواردي نظير سودجویی و منفعت طلبی حاصل از عدم اجرای صحیح و فنی مهندسی کار و حذف ناظر و مجری جهت رسیدن به این منظور، عدم مواجهه سرمایه گذار با مجریان واقعی دارای دانش و تجربه مهندسی و اجرایی که منافع مادی را تامین می کند، سلب اعتماد سرمایهگذار نسبت به دانش مهندسی چه در زمینه اجرا و چه در زمینه های طراحی و نظارت به دلیل عملکردهای نامناسب قبلی و عدم الزام سرمایه گذار در بکارگیری مجری واقعی با استفاده از ابزارهایی چون بازرسی و نظارت و مشروط کردن صدور پایان کار- سند و ... توسط دستگاههای ذیربط نام بردند. همچنين ايشان از آموزش به عنوان مهمترين عامل و اقدام موثر در سازمان نظام مهندسی در اجرایی شدن صحیح مهندس مجری ذیصلاح نام برده و ضمن اشاره به سرفصلهاي آموزشي لازم در اين حوزه به نحوه هدايت مجريان پايه 2 و 3 توسط مجريان ارشد و استقلال مجريان پايه 1 در كار و استفاده از مهندسین تازه فارغ التحصیل در اجرای ساختمانها اشاره نمودند. در ادامه با اشاره به 3 تيپ قرارداد موجود در مبحث دوم و نامناسب بودن نوع نگارش قراردادها تاكيد كردند كه تیپهای قرارداد صحیح و ارائه مشاورههای متناسب با حجم پروژهها به مالکین و مجریان باعث جلوگیری از بروز اختلافات و یا تبدیل مجریان ذیصلاح واقعی به مجریان صوری میشود. آقاي مهندس زرگر به تجارب موفق سایر استانها اشاره نموده ثبات مديريتي را عامل اين موفقيتها دانستند.
سخنران سوم اين پنل آقاي مهندس حامد خانجانی، عضو کارگروه نظارت گروه تخصصی عمران سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران مقاله ای با عنوان نقش مجریان ذیصلاح در فرآیند ساخت و بهره برداری ساختمانها ارائه دادند. ايشان با اشاره به مسئله مهم کیفیت پائین ساخت و سازهای شهری و تاكيد بر تعمیر و نگهداري و هدر رفت سرمایههای اجتماعی و منابع ملی، هدف را استاندارد سازی ساختمانها عنوان نموده و ابزارها را فرهنگسازی عمومی و اجرای تمام موارد و الزامات قانونی دانستند و گفتند اهم الزامات قانوني بر اساس مقرارت ملي ساختمان شامل طراحی ساختمان توسط دفاتر مهندسی ذیصلاح، اجرای ساختمان توسط مجریان ذیصلاح، نظارت بر اجرا توسط ناظران ذیصلاح، شناسنامه فنی و ملکی ساختمان و مراقبت و نگهداری از ساختمان ميباشند. در ادامه ايشان با بيان اينكه چطور مردم غذای شور یک آشپز ناشی را نمیخورند! ولي تمام سرمایه مالی و جانی خود را صرف زندگی در خانههای بیکیفیت میکنند؟ تصاويري از تخريب ساختمانها و تلفات انساني زلزله هاي گذشته ارائه دادند و در بخش انتهايي سخنراني تاكيد كردند كه تامین کیفیت ساختمان، صدور شناسنامه فنی ملکی ساختمان، فرآیند مراقبت و نگهداری ساختمان و افزایش عمر ساختمان بدون حضور موثر مجریان ذيصلاح امکان پذیر نیست.
در ادامه در پنل پرسش و پاسخ دوم، آقايان مهندس سید پرویز حسینی، مهندس سید مهدی زرگر، مهندس حامد خانجاني و مهندس حسن كاظمي عضو هيئت مديره سازمان نظام مهندسي تهران پاسخگوی سوالات كارشناس حاضر در خصوص مباحث طرح شده در اين پنل بودند.