مصاحبه پیام ساختمان با دکتر روانشادنیا در مورد پسماندهای ساختمانی
مصاحبهنشریه پیام ساختمان با دکتر روانشادنیا در مورد پسماندهای ساختمانی
http://www.payampress.com/site/sitenews.aspx?snid=2676
مدت مديدي است که شهروندان شاهد زباله‌هاي ساختماني رهاشده در کنار معابر و شهرک‌ها به صورت روزمره هستند.وضعيت نامناسب تخليه و دپوي نخاله‌هاي ساختماني در حاشيه برخي خيابان‌ها و ورودي‌هاي شهر‌ها فارغ از ايجاد مشکلات زيست محيطي براي شهروندان و تصوير زشت تلي از خاک و مواد زائد، هدر رفت اين پسماند‌هاي ساختماني را نشان مي‌دهد که مي‌توان در راستاي بازيافت بهينه از آن مصالح جديدي توليد کرد که بعد از پايان يافتن عمر مفيد آن قابليت بازيافت مجدد داشته باشد.
اگرچه حجم بالاي توليد نخاله‌هاي ساختماني در بسياري از شهر‌ها به ويژه در تهران خبر جديدي نيست اما بااين حال جايگاه واقعي بهره‌وري از پسماند‌هاي شهري در ايران چندان شناخته شده نيست. بسياري از مردم اين تصور را دارند که پسماند‌هاي شهري تنها شامل زباله‌هاي خانگي و پسماند کارخانه‌هاست اما پسماند‌هاي شهري شامل تمامي مواد زائد حاصل از اماکن مسکوني، تجاري، اداري و منابع صنعتي است که از جمله آنها نخاله‌هاي مربوط به کارگاه‌هاي ساختماني، کارخانه‌ها و معادن است.
هزينه‌هاي تخريب نوساز‌ها بيشتر شود
به گزارش پيام ساختمان، بسياري از فعاليت‌هاي تخريبي، ساخت وساز پروژه‌هاي ساختماني باعث توليد خاك و نخاله‌ها و دورريز‌هايي مي‌شود که اصطلاحا «پسماند‌هاي ساختماني» گفته مي‌شود. پسماند‌هاي ساختماني از سه منبع تعميرات ساختماني، تخريب بافت فرسوده شهري و پروژه‌هاي عمراني و ساختماني توليد مي‌شود که سالانه بالغ بر چندين ميليون تن از اين ضايعات ساختماني حاصل تخريب و نوسازي در ساختمان‌سازي کشور است. در کنار آن نخاله‌هاي ساختماني حاصل از ساخت وساز مراکز غيرمسکوني و تجاري و تخريب فيزيکي مراکز ازجمله سازه‌هاي بتني، پل‌هاي فولادي، بسترسازي جاده و پاکسازي محل که قابل دسترسي نيستند را هم بايد به آن اضافه کرد.
سالاري، رئيس کميسيون شهرسازي و معماري شوراي شهر تهران نيز دراين باره هشدار داده، شهر تهران به کارگاه‌هاي ساختماني تبديل شده‌است. هرکسي اجازه دارد هر ساختماني را با هر چند سال عمر تخريب کند. هيچ شاخصه‌اي براي محاسبه عمر ساختمان وجود ندارد. در اين فرمول بايد ضريبي وجود داشته باشد که هزينه‌هاي تخريب ساختمان‌هاي نوساز بيشتر از قديمي باشد.
مصرف 30 درصد از کل انرژي دنيا در ساخت وساز
يک دکتراي مديريت ساخت و استاد دانشگاه با اشاره به پژوهش‌هاي انجام شده در زمينه نخاله‌هاي ساختماني گفت: حدود 30 درصد از کل انرژي مصرفي دنيا در صنعت ساختمان مصرف مي‌شود که اين رقم معادل3 ميليارد تن است و تنها در آمريکا سالانه 136 ميليون تن ضايعات ساختماني ناشي از تخريب ساختمان‌ها ايجاد مي‌شود.
مهدي روانشادنيا افزود: در ايران ما برآورد دقيقي براي اين موضوع نداريم اما محاسبات عددي از صدور مجوز ساخت 120 ميليون مترمربع زيربنا در کل کشور در سال 1391، نشان مي‌دهد در فرايند تخريب از هر مترمربع ساختمان ساخته شده يک و نيم تن آوار ايجاد مي‌شود و اين رقم به ازاي هر متر در 120 ميليون مترمربع، بيانگر مصرف 180 ميليون تن مصالح براي اين ساختمان‌هاست.
وي با بيان اينکه بيش از 90 درصد پروانه‌هايي که در تهران به صورت سالانه صادر مي‌شود مربوط به پروانه‌هاي تجديد بنا يعني تخريب و نوسازي است، گفت: به اين ترتيب روزانه 46 هزار تن نخاله ساختماني معادل سالانه 17 ميليون تن پسماند ساختماني توليد مي‌شود.
نخاله تهران روزانه 3/2 ميليون دلار
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه در دنيا هر تن نخاله ساختماني بين 70 تا 120 دلار قيمت گذاري مي‌شود، تصريح کرد: با در نظر گرفتن حداقل اين رقم در ايران، يعني 50 دلار به ازاي هر تن نخاله، روزانه در شهر تهران 3/2 ميليون دلار معادل 8 ميليارد و 50 ميليون تومان نخاله ناشي از تخريب توليد مي‌شود که اين عدد سالانه840 ميليون دلار معادل 2 هزار و 940 ميليارد تومان در اين شهر و 1/3 ميليارد دلار معادل10 هزار و 850 يعني حدود 11 ميليارد تومان در کل کشور برآورد مي‌شود.
اين پژوهشگر افزود: با دقيق‌تر شدن در اين رقم و مقايسه آن با ارقام شهرداري و شرکت بازيافت زباله‌هاي تهران در رقمي که سال 88 اعلام کردند شهرداري حدود 16 ميليارد تومان از محل بازيافت زباله‌هاي تهران سودآوري داشته‌است.اين رقم به ارزش امروز حدود 5 ميليون دلار مي‌شود يعني کمتر از يک درصد نخاله‌هاي ساختماني را بازيافت مي‌کنيم.
روانشاد نيا افزود: در کشور‌هايي مثل آلمان، سالانه از 59 ميليون تن زباله‌هاي ساختماني توليدشده،17 درصد آن بازيافت و تا 83 درصد آن نگهداري مي‌شود، در انگليس 45 درصد نخاله‌هاي ساختماني بازيافت مي‌شود و کشور‌هايي مثل هلند تا90 درصد نخاله‌ها را بازيافت مي‌کنند.
پيمانکار تخصصي تخريب نداريم
وي با بيان اينکه تحقيقات نشان داده ما 8/7 دهم برابر متوسط دنيا و به ازاي هر نفر در کشور مصالح مصرف مي‌کنيم، تأکيد کرد: بنابراين اولين راهکار ما براي خروج از اين وضعيت اصلاح روش‌هاي فعلي ساخت وساز است که بسيار مصالح بر مي‌باشد.
اين استاد دانشگاه گفت: متأسفانه ما در کشور هيچ نوع آيين نامه يا استاندارد ملي براي تخريب ساختمان‌ها و استفاده از نخاله‌هاي ساختماني نداريم، که اين خود موضوع جدي است درحالي که در دنيا اقدامات زيادي انجام شده و حتي برخي کشور‌ها مثل استراليا و هنگ کنگ، چندمين ويرايش‌هاي خود در زمينه استاندارد‌هاي تخريب و بازيافت نخاله‌هاي ساختماني را انجام مي‌دهند.
وي افزود: نکته ديگر نبود پيمانکار تخصصي تخريب و بازيافت در کشور است، درحالي که در امريکا با تأسيس انجمن صنفي مهندسان تخريب در سال1967، سالانه به کسي که بهترين تخريب شهري را انجام داده جايزه ايمني تخريب داده مي‌شود که سال گذشته نيز در کشور هلند برگزار شد.
توليد روزانه بيش از 50 هزار تن نخاله ساختماني
تحت اين شرايط، مديريت اين دسته از پسماند‌ها به دليل حجم بالاي توليد جزو لاينفك مديريت پسماند شهري است. اين ميزان آمار از تجديد بنا و تخريب مي‌تواند حجم عمليات تخريب را نشان دهد. يا به طور مثال، در شهر قزوين سال 92، ميزان ضايعات ساختماني ناشي از پسماند‌هاي توليدي حاصل از تخريب بنا و گودبرداري، فعاليت‌هاي عمراني شهر و حفاري‌هاي انجام شده توسط ادارات مختلف و حاصل از تعميرات جزيي ساختمان حدود2000 تن در روز اعلام شده‌است.
قانون مديريت پسماند‌ها
روانشادنيا با اظهار تأسف از اينکه در کشور هيچ نوع آيين نامه يا استاندارد ملي براي تخريب ساختمان‌ها و استفاده از نخاله‌هاي ساختماني وجود ندارد، افزود: اگرچه بستر قانوني زياد است اما به دليل نبود يکپارچگي قوانين و عدم ضمانت اجرايي به مرحله اجرا نمي‌رسد.
بااين حال، طبق اصل پنجاهم قانون اساسي و به منظور حفظ محيط زيست کشور از آثار زيان بار پسماند‌ها و مديريت بهينه آنها، قانوني مشتمل بر23 ماده و 9 تبصره در سال 1383 به تصويب و تأييد شوراي نگهبان رسيد تحت عنوان قانون مديريت پسماند‌ها، که بر اين اساس تمامي دستگاه‌هاي اجرايي ذي ربط موظف شدند، تدابيري اتخاذ کنند که استفاده از مواد اوليه بازيافتي پسماند‌ها در توليد گسترش يابد.
در اين قانون آمده‌است که اقداماتي مانند صدور مجوز خاک برداري و تخريب بنا و حفاري، صدور كارت تردد ويژه کاميون‌هاي حمل پسماند ساختماني، اعزام اکيپ‌هاي گشت و كنترل تخليه خاك و نخاله در محل‌هاي غيرمجاز، پاكسازي موارد تخلف و محل‌هاي تخليه خاك و بازيافت و استفاده مجدد از پسماند ساختماني و صدور مجوز تردد مسير جهت استفاده مجدد از خاك ازجمله مراحل ساماندهي پسماند‌هاي ساختماني بايد توسط مديريت شهري پيش بيني شود.
اجراي جسته گريخته ساماندهي پسماند ساختماني
با وجود اجراي جسته گريخته طرح ساماندهي پسماند‌هاي عمراني و ساختماني در برخي شهر‌ها، در برخي ديگر از مناطق شهري تنها به جمع‌آوري اين تل از نخاله و انتقال آن به اطراف شهر‌ها بسنده شده‌است. اين در حالي است که در حال حاضر در بسياري از کشور‌هاي دنيا قوانيني وضع و اجرا مي‌شود که علاوه بر صرفه اقتصادي و مزاياي انجام اين عمليات، بخش زيادي از هزينه‌هاي شهري و زيست محيطي هم بر عهده توليدکننده‌هاي نخاله هاي ساختماني است.
